Voordat Frédérique Arnold het theater instapte, stond ze op het startblok van het zwembad. Tijdens het wedstrijdzwemmen werd ze steeds herinnerd aan wat ze in zich had: wilskracht en vertrouwen. “Vroeger zei ik altijd tegen mezelf: ‘Ik wil het, ik kan het, ik doe het,’” vertelt Frédérique. Die woorden, uitgesproken op het randje van het duiken, zijn gebleven. Ze zijn nu aanwezig in elke voorstelling en in elk verhaal dat zij vertelt.

Frédérique is een veelzijdige maker: actrice, presentator, voice-over, schrijver en kleinkunstenares. Bovenal is zij een verhalenverteller die zoekt naar verbinding, naar de magie van het moment. “Wat ik het mooiste vind aan mijn werk, is dat ik verhalen kan delen en echte verbinding kan maken met een publiek. Samen iets beleven; dat vind ik het allermooist.” Foto: Anne Laureen Fotografie

De eeuwige bruggenbouwer

De liefde voor theater zit diep. Al vanaf jonge leeftijd wist Frédérique: dit is mijn wereld. “Na schooltijd bouwde ik hutten, verzon ik toneelstukjes en modeshows. Mijn moeder moest altijd naar boven komen om te filmen.” In groep 1 kreeg ze haar eerste solo in een schoolmusical. Ze herinnert het zich nog precies. “Ik zat in een bed en moest een lied zingen over spoken. Ik was het even kwijt, tot de juf in de coulissen meezong. Toen wist ik het weer.”

Jaren later staat ze met een zelfgeschreven solovoorstelling op het podium. In De Lijst duikt ze via haar oudtante Riet in de geschiedenis van vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is geen reconstructie, maar een zoektocht: naar wat had kunnen zijn, naar vergeten moed, en naar haar eigen verbinding met het verleden. Het bouwen van hutten van vroeger is verruimd. Ze is met haar verhalen nu echt een bruggenbouwer, iemand die veel indruk kan maken op anderen.

Het soloformat

Solovoorstellingen geven Frédérique de ruimte om haar eigen vragen te onderzoeken. “Het is een manier om mezelf te begrijpen. Om mijn verhaal te structureren. Maar op een gegeven moment heb ik anderen nodig. Dan wil ik samenwerken met een regisseur, dramaturg en pianist.”

Ze noemt haar samenwerking met pianist en componist Maarten Voortman essentieel. “Hij helpt me om mijn materiaal naar een hoger niveau te tillen. Je moet je dan kwetsbaar opstellen. En dat is soms confronterend, vooral als het persoonlijke voorstellingen zijn. Maar het is nodig.”

Oma Fred: over ouder worden, afscheid en liefde die blijft

In de voorstelling Oma Fred verkent Frédérique het thema ouderdom. De voorstelling ontstond na het overlijden van haar grootmoeder, die haar naam draagt. “Zij was de eerste persoon dichtbij mij die stierf. Het zette me aan het denken: wat betekent het om oud te zijn? En hoe gaan we eigenlijk om met ouderen in deze samenleving?”

De voorstelling is intiem en vol herinneringen. Haar oudtante, het zusje van Oma Fred, zag de voorstelling en was diep geraakt. “Dat vond ik heel bijzonder. Want het ging over haar zus, mijn oma.”

Wat Frédérique maakt, is kleinkunst met gelaagdheid. Geen simpele grap, maar diepgang. “Ik wil iets te zeggen hebben. Niet alleen relativeren. Ik wil dat mensen zich herkennen, geraakt worden, misschien zelfs even worden opgeschud.”

Ze merkt dat er ruimte is voor makers zoals zij. “Historische thema’s, persoonlijke insteek, muziek; dat is een niche, maar het heeft publiek.” Met De Lijst voelt ze dat ze haar vorm en stem heeft gevonden. “Ik hoop dat ik de voorstelling vaker mag spelen. Komend seizoen heb ik zelf de speelplekken geregeld, maar ik zoek een impresariaat dat dit kan uitbouwen. Mijn droom is om De Lijst avondvullend te maken, van 45 naar 75 minuten.”

Foto's: Anne Laureen Fotografie

De Lijst: een stem voor het verzwegen verzet

De Lijst is ontstaan vanuit stilte, vanuit vragen die nooit beantwoord zijn. Frédériques oudtante sprak nauwelijks over haar verzetswerk tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Er is heel veel onduidelijk over wat ze precies heeft gedaan,” vertelt ze. “Via deze voorstelling probeer ik te begrijpen wat zij, en vrouwen zoals zij, gedaan zouden kunnen hebben. Zo geef ik hen een stem.”

De voorstelling is vooral een levend eerbetoon. Frédérique doet zorgvuldig onderzoek met persoonlijke verwondering en kleinkunstige vorm. “Ik wil niet alleen informeren, maar ook raken. Deze vrouwen handelden uit vanzelfsprekendheid, niet uit heldendom. Ze zijn vaak vergeten of nooit genoemd.”

Gelukkig groeit de aandacht voor deze geschiedenis. Zo noemt ze het boek Verzetsvrouwen van Agnes Kremers en Mark Bergsma, dat tien vrouwen een podium geeft. “Dat is precies wat ik ook probeer: vergeten stemmen hoorbaar maken.”

Aan het meisje van toen

Wat zou Frédérique nu zeggen tegen het meisje dat toneelstukjes verzon op zolder? Ze glimlacht. “Ik zou zeggen: vertrouw op je intuïtie. Je drive. Je onderbuikgevoel. Je weet wat goed is. En ik denk dat ik dat eigenlijk altijd heb gedaan, ondanks alles.”

Ze herinnert zich nog de woorden van haar vader: “Je zei vroeger altijd: ‘Ik wil het. Ik kan het. Ik doe het.’” En ze glimlacht: “In meerdere opzichten is dat gewoon gelukt.”