Er is een bepaald soort energie die je ruimte inloopt nog vóórdat de persoon er is. Zo’n sprankel die tegelijk nieuwsgierig maakt en geruststelt. Bij Tamara Friedman, actrice, presentatrice en entertainer, is die energie haar handelsmerk. Ze groeide op in Hilversum, woont in Amsterdam en beweegt zich met een vanzelfsprekend gemak tussen filmsets, theaterzalen en interactieve shows. Al jong wist ze het: spelen moest ze. “Sinds kleins af aan wist ik dat ik actrice wilde worden,” schrijft ze zelf in haar biografie. In 2012 stond ze voor het eerst op een filmset, in een productie met Mads Mikkelsen; een vuurdoop die haar honger naar het vak alleen maar aanwakkerde.

Het begin

“Kijken naar Nickelodeon-series. En gewoon denken: ik wil ook in een serie spelen. Drake & Josh keek ik op tv. En die meid, Miranda Cosgrove; dat is de eerste actrice waar ik fan van was.”

Die kinderlijk heldere wens sloeg snel om in een vastberaden koers. Er waren geen eindeloze kindertheaterlessen of vroege hoofdrollen, maar er was wél een vroeg besef: dit is de plek. “Ik heb als tiener heel veel op filmsets gestaan als figurant. Dat was gewoon mijn bijbaan. Ik wilde in die omgeving zijn. Je krijgt er een beetje geld voor en je ziet hoe het werkt.”

Dat observeren werd studeren. Tamara volgde lessen en trainingen bij o.a. De Toneelmeester, Kemna Training, UCK, RJB Studio en Theaterschool De Trap (opleiding Acteren voor de Camera). Ook verdiepte ze zich in de Chubbuck-techniek; een methode die haar spel naar binnen keerde en van daaruit liet groeien.

De eerste keer echt in beeld

Je eerste echte rol vergeet je niet, al is die zonder tekst. “Ik stond meteen in een scène met Mads Mikkelsen en met Rian Gerritsen. Het was mijn eerste echte rol. De scène moest heel vaak over. Ik dacht alleen maar: ik weet niet wat er gebeurt, maar ik doe het weer nog een keer.”

Ze leerde in hoog tempo: waar de camera staat, hoe licht werkt, wat het betekent om in het shot te bestaan. “Toen gingen ze close op mij. Ik dacht: dit zal wel goed zijn. Het was superleuk.”

Die honger nam ze mee naar De Trap. “We werden er echt toe gezet om ook aan de andere kant te staan. Niet alleen: het draait om jou.  Sommige docenten die je ook weleens keihard naar beneden haalden: “Als jij echt wilt spelen, moet je meer geven, want dit geloof ik niet.” Omgaan met kritiek, jezelf verder pushen en samenwerken.”

De opleiding eindigde met een eigen film: “We hebben de film gemaakt en alle productietaken verdeeld. Acht draaidagen, duo-scènes; als we niet speelden, waren we productie. We hebben het allemaal met liefde gedaan, want het was ónze film.”

De groei: techniek, tekst en de durf om los te laten

Grote stappen in weinig tijd; dat zag ook haar thuisfront. “Laatst zei mijn moeder: De Trap heeft je wel veel gebracht.  Dat je techniek hebt verbeterd.”

Tamara koppelt die vooruitgang aan methodisch werken: “In de Chubbuck-methode kun je niet níét kwetsbaar zijn. Je personaliseert alles van je karakter, zodat je oprecht voelt.”

Tekst is daarbij een middel, nooit het doel. “Je moet niet op je tekst focussen. Als je de tekst niet kent, kun je niet vrij spelen.  Maar tekst is niet leidend: je vertrouwt dat je ’m kent, dan kun je loslaten. Verspreek je je? Nou en. In het theater is het een mistake, maar ook een cadeautje; je moet reageren en door.”

Amsterdam Dungeon

Sinds 2019 is Tamara een van de gezichten van The Amsterdam Dungeon; een interactieve theatervoorstelling waarin humor en spanning samenkomen. “Humor en angst: precies de combinatie. Als het werkt in de juiste balans, dan is dat wat wij doen.  Timing is heel belangrijk in humor, en het verschilt wie je voor je hebt. Je moet aanvoelen hoe er wordt gereageerd.”

Die dagelijkse live-oefenplaats scherpt haar antennes. Elke groep is anders, elke zaal een nieuw kompas. “Je raakt eraan gewend dat je elke keer op een andere manier moet inspelen, ook als je dezelfde show speelt. Het is elke keer anders, omdat het interactief is.”

De liefde voor het vak

Wat is liefde in haar werk? “Ik haal er voldoening uit om een rol voor te bereiden. Wat niemand ziet, alleen jij met jezelf. Het karakter uitdiepen: hoe doet ’ie, hoe werkt ’ie, wat vindt ’ie.  In film en theater heb je samenspel: onverwachte dingen kunnen gebeuren. Dan kom je er gaandeweg achter: ‘blijkbaar werkt het als ik zó reageer.’”

Dat proces is even intiem als ambachtelijk. “Als je doorhebt wie je karakter precies is en hoe je je verhoudt tot je tegenspeler, dan voel je dat oprecht.  En op dat moment ben je niet bezig met wat mensen ervan vinden. Dat loslaten heeft tijd gekost, maar het is heel mooi.”

Kwetsbaarheid is kracht

“Als je speelt, moet je geen rem hebben.” Het is een zin die eenvoudig klinkt, maar het hele vak omvat. Kwetsbaarheid is geen pose; het is werk. “In de lessen werd gezegd: alles wat hier gebeurt, blijft hier. Je stopt altijd iets van jezelf in je karakter.”

En natuurlijk: soms zie je vooral Tamara door het personage heen schemeren. “Een klasgenoot zei ooit: “Ik zie Tamara.” Ik wist niet of dat positief was Ik dacht: oeh. Maar het hoeft niet negatief te zijn. Elk karakter draagt onvermijdelijk iets van jezelf.”

Wat het publiek niet ziet

Achter elk optreden zit de stille arbeid die je niet kunt overslaan. “Je bent met jezelf; je bereidt voor; je denkt na.  Het is bijna therapeutisch: je gaat diep. Die tijd heb je niet altijd, maar als het lukt, voel je het in alles.”

En dan is daar dat moment dat alle puzzelstukjes klikken en de zaal het voelt. “Als alles precies werkt zoals het bedoeld is, is dat heel leuk. Je merkt gewoon dat de groep het leuk vond. Dan denk je tijdens het spelen: dit is top.”

“Heb vertrouwen in jezelf. Je hebt nog heel veel te leren. Heb plezier, laat het op je afkomen, maar weet ook: het is hard werken. Het is niet dat er een wonder gebeurt en dat je er bent. Blijf je ontwikkelen.”

Ze is realistisch en onverschrokken. “Soms ligt het niet aan hard werken, maar aan kansen krijgen. Dat vind ik moeilijk. Maar dingen die je mag doen, moet je heel erg opnemen. Ze openen nieuwe perspectieven.”

Misschien is dat wel het geheim van Tamara Friedman: dat ze het spel benadert als een leven op zich. Met discipline, humor en open zenuwen. Dat ze mensen durft mee te nemen naar precies dat punt waar je lacht en schrikt in dezelfde seconde; in de Dungeon, op een set, of in een theater met houten stoelen die meer hebben gezien dan jij en ik. “In je eentje maak je geen film,” zegt ze nuchter. Het is samenwerken, geven en elkaar optillen.