Ze komt het podium op zoals ze het leven tegemoet treedt: gedragen door muziek en verlicht door het theater. Sara Leemans, een zangeres, theatermaker en dromer. In haar creaties worden werelden van klassieke zang en geëngageerde kunst, van persoonlijke vertellingen en universele vragen, van moederschap en het recht om zelf je leven vorm te geven, met elkaar verbonden. Foto: Rik Engelgeer

Als kind tussen klanken

Een zangeres en theatermaker; zo stelt Sara zich voor. Achter die eenvoud schuilt een prachtig muzikaal leven dat begon in haar jeugd op een woonboot. “Mijn moeder is pianiste,” vertelt Sara. “We hadden een grote vleugel op de woonboot staan, en dan speelde zij piano. Ik wilde dat ook.”

Sara leerde klassiek piano toen ze vier was, en schreef haar eerste eigen liedje op haar zestiende. “Ik vond het leuk om zelf liedjes te maken. Dus toen ben ik achter de piano gaan zitten, speelde wat akkoorden en zo ontstond vanzelf een melodie.” Wat begon als kinderlijke fascinatie, groeide uit tot een levensmissie: verbinden via klank, verhaal en gevoel.

De weg via het recht

Voordat ze zich volledig op de kunst stortte, volgde Sara een andere weg: die van het recht. Na een halfjaar in Ecuador koos ze voor een studie mensenrechten. “Ik wilde heel graag iets met kinderrechten en vrouwenrechten gaan doen, dus iets goeds voor de wereld betekenen. En werken als muzikant leek me een te onzeker beroep.” Ze studeerde rechten, liep stage bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, schreef een scriptie over de rol slachtoffers bij het Internationaal Strafrecht, en ontdekte toen iets wezenlijks.

“Ik keek naar vacatures en dacht: Nee, ik wil hier niet in verder. Ze besefte dat ze die onzekerheid dan maar voor lief moest nemen, zou ze daarna wel weer kijken wat er dan gebeurde. Dus besloot ze auditie te doen voor klassieke zang aan het conservatorium van Rotterdam. Ze werd aangenomen en koos voor haar hart.

Foto's: Caroline Sikkenk & Iris Hulst

Thuiskomen als thema en als levenskunst

Thuiskomen is voor Sara niet zomaar een woord. In haar voorstelling Hier is ‘t komt dat terug, maar ook in haar album Vanavond bij jou?, waarin ze onderzoekt wat het betekent om je ergens thuis te voelen; bij iemand, bij een plek of bij jezelf.

“Ik kan in mijn huis zijn en me heel thuis voelen, maar ook op mijn eigen bank zitten en heimwee hebben naar iets anders,” vertelt ze. “Thuiskomen is, denk ik, ook geen permanente staat, maar het is een moment waarop je helemaal ontspannen bent, waar alles precies klopt.”

Die zoektocht wordt in haar voorstelling heel tastbaar: ze vertelt over de houten puzzel van een wereldkaart die ze als kind maakte, en hoe ze het stuk van Zuid-Amerika in haar hand hield. Over de droom om daarheen te gaan, en hoe dat uiteindelijk werkelijkheid werd. “Toen ik aankwam, had ik echt het gevoel dat ik thuiskwam.”

Over moederschap, keuzes en vrijheid

Sara’s voorstelling stelt ook grotere maatschappelijke vragen aan de orde. “Het viel me op dat ik bij mezelf een beeld had van het ultieme thuis. Dat is het gezin zoals mijn moeder dat had; met kinderen en een man, en dat dat dan je anker is.”

Maar haar werk prikt liefdevol door wat vaak als vanzelfsprekend wordt gezien. “Wat als ik dat beeld niet volg? Is het dan nog steeds ‘thuiskomen’? Ik wil graag ruimte maken voor het gesprek. Want het is helemaal oké om te zeggen: ‘Ik wil wel’ of ‘Ik wil niet’, en dat je dan niet als vrouw minder waard bent en dat je ook een ander leven kunt leiden dat net zo vol, liefdevol en betekenisvol is.”

De kracht van verbinding

Wat Sara onderscheidt, is haar verlangen naar echte ontmoeting, niet alleen op het podium maar zeker ook daarbuiten: “Ik wil dat mijn voorstelling een uitnodiging is tot gesprek.” En dat lukt. Mensen komen na afloop naar haar toe; moeders, dochters, opa’s, mensen met en zonder kinderen. Zij delen hun verhalen. “Omdat ik een persoonlijk verhaal vertel, voelen anderen ook de ruimte om hun verhaal te delen. En dat is voor mij waar theater over gaat.”

Foto: Caroline Sikkenk

Van voorstelling tot album

Haar eerste voorstelling, Vanavond bij jou?, groeide organisch uit een reeks intieme huiskamerconcerten tijdens de coronatijd. “Ik schreef Nederlandse liedjes, maar had er nooit echt wat mee gedaan. En toen ben ik het gewoon gaan doen”, vertelt Sara. Het resulteerde in een voorstelling, geregisseerd door niemand minder dan Herman van Veen. “Een van de mooiste dagen was het moment dat ik mijn eigen werk aan Herman presenteerde, en hij mij regisseerde.” Later nam ze ook een album op met de liedjes uit de voorstelling.

Ze vertelt hoe bijzonder het was om samen met andere muzikanten haar liedjes te spelen. “Ze worden dan ook een beetje van hen. En als mensen dan op de eerste rij zitten mee te zingen, dan weet je: het is aangekomen.”

Wat Sara leerde tijdens het maken van haar voorstelling? “Dat ik echt de tijd mag nemen om een verhaal te vertellen. Het is spelen met timing; snel, langzaam en rust. Dat is waar de magie zit.”

Misschien raakt haar werk juist doordat het zo oprecht is; omdat ze zichzelf toestaat te dromen, en anderen uitnodigt hetzelfde te doen. “Volgens mij is het helemaal oké om te dromen,” zegt ze tegen het meisje dat ze ooit was, zittend aan de keukentafel met haar moeder. “Je mag blijven dromen. En ja, volgens mij kan dat best.”

Een vrouw die verbindt

Sara Leemans is een zeldzame verschijning in het kunstenlandschap: iemand die zich niet laat vastpinnen, maar zich beweegt tussen werelden; muziek en taal, geborgenheid en autonomie, dromerij en vakmanschap. Iemand die zingt om te verbinden, spreekt om te raken en leeft om vragen te stellen waar we zelden woorden voor vinden.

“Thuiskomen is voor mij dat moment waarop alles klopt,” zegt ze. Met haar stem, verhalen en muziek brengt Sara Leemans haar publiek precies daar: bij dat gevoel van thuiskomen. Waar de wereld even stilvalt en waar er ruimte is voor wie je bent, wie je was en wie je wilt zijn.